Wat doe je voor SZN?
‘Ik heb samen met dak- en thuisloze jongeren het WaardeCafé ontworpen, waar we mensen de invloed van dak- en thuisloosheid op hun dagelijkse leven laten ervaren. Ik kwam erachter dat de jongeren zich niet gewaardeerd en gezien voelen, en vaak de hele dag vanuit wantrouwen worden benaderd. Met hen heb ik acht scenario’s uit hun dagelijkse leven uitgewerkt. In het WaardeCafé krijg je een mok en een klein beetje koffie of thee, niet genoeg voor een voldaan gevoel. Je krijgt een koptelefoon en hoort het verhaal van een jongere. Je wordt uitgedaagd in de schoenen van bijvoorbeeld Imane te staan en in gesprek te gaan over wat het voor jou betekent om te weinig inkomen te hebben. Het is mooi te merken dat mensen hierdoor anders gaan praten en denken. We hopen dat onder andere ambtenaren en beleidsmakers zo tot andere inzichten komen.’
Wat zijn je belangrijkste inzichten sinds je met deze jongeren werkt?
‘De enorme impact van onvoldoende inkomen, bijvoorbeeld op vriendschappen. Is je vriend of vriendin jarig, kun jij vaak geen cadeau kopen. Want je hebt geen geld. Of je wordt meegevraagd naar de bioscoop, maar dat kun je niet betalen. Daar had ik nooit echt bij stilgestaan. Het heeft ook impact op het vinden van werk, of je gaat studeren, nieuwe relaties kunt aangaan, of je naar de tandarts kunt.
‘Dakloos zijn is eigenlijk heel duur. Je moet betalen voor slapen in de nachtopvang. Om negen uur word je eruitgegooid en je mag pas om vijf uur terug. Moet je naar de wc, dan is dat betaald. Als je ergens warm wilt zitten, ga je een broodje halen – veel duurder dan thuis brood smeren.’
Pijnlijk vind ik dat sommige jongeren heel mat reageren als je naar hun dromen of ambities vraagt – die hebben ze soms niet. Daar ben ik van geschrokken. Je leven staat echt on hold. Ik vroeg Rami: waarom werk je eigenlijk niet? Zijn antwoord houdt me nog iedere dag bezig: “Om je te kunnen inspannen, heb je een plek nodig waar je je helemaal kan ontspannen.” Toen besefte ik me dat we oplossingen erg vanuit ons eigen perspectief bedenken en niet echt aansluiten bij de jongeren.’
Wat zien buitenstaanders vaak over het hoofd?
‘Je merkt aan jongeren niet dat ze dakloos zijn, ze zien eruit als jij of ik. Sterker: ze willen er tip-top uitzien. Die wet over de onderhoudsplicht van ouders is gemaakt zonder deze jongeren erbij te betrekken. Hun ouders zijn buiten beeld, daar hebben ze allemaal last van. Verder zijn oplossingen vaak gericht op controle en beheersing. Maar ik ben ervan overtuigd dat de meeste mensen het goede doen.’
‘Een jongere vertelde dat ze zich net een zakenvrouw voelde toen ze dakloos werd: “Ik moest iedere dag wel ergens op gesprek bij de gemeente of een instantie, en al die papieren.”’
Wat zou je als eerste veranderen aan het huidige beleid?
‘Meer vrijheid om te experimenteren. Tot je 21e zijn ouders financieel verantwoordelijk. Maar als je die niet hebt, ben je aangewezen op de gemeente. Tussen 18 en 21 jaar krijg je een heel kleine uitkering, waarvan je geen woning, zorgverzekering, telefoonrekening en de rest van je vaste lasten kunt betalen. Waarom zou je de uitkering niet veel hoger maken? Test het, dan weet je wat het voor hen doet. Ook zouden we niet vanuit wantrouwen en als probleem naar deze jongeren moeten kijken. Stel je voor dat je de hele tijd bij de gemeente en instanties mensen spreekt die jou niet vertrouwen. Dat geeft een heel naar gevoel.’
Wat staat jou in 2020 te wachten?
‘Met SZN gaan we vijf jongeren een jaar lang financiële rust bieden, ondersteund door drie fondsen. Zij krijgen iedere maand een gegarandeerd inkomen van 1050 euro en begeleiding. Misschien gaat het helemaal mis, maar we gaan het gewoon proberen. Ik ga het volgen, bijhouden wat er gebeurt, waar ze tegenaan lopen en het met de jongeren visualiseren. Zo zien we wat financiele bestaanszekerheid met hen doet. Met het Waardecafé, dat in 2020 mobiel wordt, gaan we op pad om nog meer mensen met elkaar in gesprek te laten gaan.’
Deel het verhaal van Manon!
